Engelli hakları, engelli bireylerin insan haklarına saygı gösterilmesini ve eşitlik ilkesinin korunmasını amaçlayan bir dizi yasal düzenleme ve uluslararası belgeler tarafından korunan haklardır. Engelli hakları, her ülkede yasal ve etik bir çerçeve içinde tanınır ve korunur. İşte engelli haklarına ilişkin bazı temel ilkelere ve yasal belgelere dair önemli bilgiler:
- İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi (Universal Declaration of Human Rights): İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi, engelli bireylerin temel insan haklarını tanır ve korur. Bu haklar arasında yaşama hakkı, eşitlik, özgürlük ve güvenlik gibi temel haklar bulunur.
- BM Engellilerin Haklarına İlişkin Sözleşme (UN Convention on the Rights of Persons with Disabilities): 2006 yılında kabul edilen bu sözleşme, engelli bireylerin haklarını ayrıntılı bir şekilde tanır. Sözleşme, engelli bireylerin eğitim, iş, sağlık, yaşam standardı ve katılım gibi alanlardaki haklarını güçlendirir.
- Eşit Haklar Kanunu (Americans with Disabilities Act – ADA): Amerika Birleşik Devletleri’nde kabul edilen ADA, engelli bireylere kamusal alanlarda erişim hakkı tanır ve diskriminasyonu yasaklar. Aynı zamanda istihdam, eğitim ve kamu hizmetleri gibi alanlarda eşitliği teşvik eder.
- Engelli Hakları Kanunu (Disability Discrimination Act – DDA): Birleşik Krallık’ta kabul edilen DDA, engelli bireylerin diskriminasyona uğramadan eşit erişim ve fırsatlara sahip olma hakkını korur.
- Özgür Yaşama Hakkı: Engelli bireylerin yaşama hakkı, tıbbi bakım ve destek hizmetleri gibi temel ihtiyaçlarının karşılanmasını içerir.
- Eğitim Hakkı: Engelli bireylerin eğitim hakkı, özgürlükçü ve kapsayıcı bir eğitim ortamında eğitim görmeyi içerir.
- İstihdam Hakkı: Engelli bireylerin işe alınma, işyerinde eşit muamele görme ve uygun çalışma koşullarına sahip olma hakkını korur.
- Engellilikle İlgili Haklar: Engellilikle ilgili haklar, örneğin işitme cihazı veya tekerlekli sandalye gibi engellilikle ilgili destek ve teknolojilerin sağlanmasını içerir.
- Katılım Hakkı: Engelli bireylerin toplum yaşamına, kültürel etkinliklere ve siyasi süreçlere katılım hakkını korur.
Engelli hakları, toplumun tüm bireylerine eşitlik ve adalet sağlama amacını taşır. Bu hakların korunması ve uygulanması, engelli bireylerin toplumda tam ve etkili bir şekilde yer alabilmesini sağlar. Her ülkenin engelli haklarını düzenleyen yasaları ve politikaları farklı olabilir, bu nedenle ilgili ülkenin yasal düzenlemelerini ve ulusal engelli haklarına ilişkin politikalarını incelemek önemlidir.
